31 grudnia 1861 roku urodził się wybitny malarz, grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski – Włodzimierz Tetmajer. Był przyjacielem Lucjana Rydla i Stanisława Wyspiańskiego, bratem poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera, działaczem politycznym i poetą.

Włodzimierz Tetmajer swoją edukację artystyczną rozpoczął w 1875 toku. Studiował malarstwo w Krakowie, potem kształcił się w Wiedniu, Monachium, Paryżu i ponownie w Krakowie u Jana Matejki. Ukończył również filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był artystą niezwykle kreatywnym. Pozostawił po sobie wiele obrazów olejnych, prac graficznych, scenografii, witraży i polichromii. Wykonał też kilka rysunków satyrycznych.

Jako jeden z pierwszych twórców odkrył oraz zachwycił się pięknem podkrakowskiej wsi Bronowice. Jako, że działo się to w okresie rozkwitu polskiej szkoły pejzażu, wielu twórców przybywało do Bronowic, by utrwalić na płótnie tutejsze krajobrazy, białe chaty i chłopów w ludowych strojach. Gośćmi Włodzimierza Tetmajera byli więc m.in.: Wojciech Kossak, Julian Fałat, Leonard Strojnowski, Wincenty Wodzinowski, Ludwik Stasiak czy Stanisław Radziejowski.

 

 

Jednak zainteresowanie Włodzimierza Tetmajera Bronowicami było związane nie tylko z pięknem bronowickiej ziemi. Na jednym z odpustów poznał siedemnastoletnią córkę chłopa Jacentego Mikołajczyka – Annę i zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia. Ślub odbył się 11 sierpnia 1890 roku w kościele Mariackim w Krakowie. Małżeństwo uznano wówczas za mezalians, a młodym nie dawano szans na wspólną przyszłość. Szczęśliwie związek tych dwojga okazał się bardzo udany i szczęśliwy, a małżonkowie mimo zasadniczych różnic długo darzyli się uczuciem i szacunkiem.

Warto też wspomnieć, że w wiejskiej chacie artysty w Bronowicach odbyło się słynne wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną (siostrą Anny) opisane później przez Stanisława Wyspiańskiego w „Weselu”. Włodzimierz Tetmajer stał się prototypem dla postaci Gospodarza w tym dramacie.

 

 

Postawa artystyczna twórcy ukształtowała się pod wpływem monachijskiego realizmu i werystycznej formuły obrazowania Aleksandra Gierymskiego. Jego dojrzałe malarstwo w pełni odzwierciedla istotną dla okresu Młodej Polski fascynację rodzimym folklorem. W swych pracach autor przedstawiał obyczaje, obrzędy i epizody z codziennego życia podkrakowskich chłopów. Oddawały one atmosferę rodzinnego ciepła, duchowy spokój, pogodne usposobienie i witalność chłopów, będących – zgodnie z ówczesnymi przekonaniami – nosicielami tradycyjnych wartości moralnych i pierwiastków polskości. Malował też pejzaże, zwłaszcza rozsłoneczniony krajobraz z Bronowic, tamtejsze chałupy i dworki. Z nurtu wiejskiego Włodzimierza Tetmajera warto wyróżnić dzieła: „Muzykanci w Bronowicach”, „Przed karczmą”, „Tańce w karczmie”, ‘Zaloty”, „Zrękowiny”, „Procesja w Bronowicach”, „Wesele”, „Żniwa”, „Żniwiarki w polu” i „Rozmowa na wiejskiej drodze”. Artysta tworzył też ciekawe portrety swojej rodziny oraz mieszkańców wsi i gości z miasta.

 

 

Ważne miejsce w twórczości Włodzimierza Tetmajera zajmowała sztuka sakralna. Na przełomie XIX i XX wieku był jednym z najbardziej cenionych autorów polichromii. W malowidłach ściennych łączył ze sobą wątki patriotyczne, religijne i ludowe. Jego dzieła można podziwiać w kościele św. Mikołaja w Kaliszu, Katedrze na Wawelu, w kościołach w Sosnowcu, Bieczu, Wieliczce, Kaliszu czy Kalwarii Zebrzydowskiej.

 

Na dorobek artysty składają się również obrazy o tematyce patriotyczno-wyzwoleńczej jak, tryptyk „Racławice”, „Alegoria wyzwolenia Polski” czy „Sztandary”. Brał też udział w tworzeniu słynnej „Panoramy Racławickiej”, gdzie malował fragmenty przedstawiające sceny wiejskie.

W latach 1910-1919 Włodzimierz Tetmajer był zaangażowany w działalność polityczną, reprezentując Polskie Stronnictwo Ludowe. Został posłem do parlamentu wiedeńskiego, a następnie opowiedział się po stronie prawicowego odłamu PSL Piast. Wierzył, że lud jest największą siłą i to za jego sprawą możliwe będzie odrodzenie narodu.

Włodzimierz Tetmajer zmarł 26 grudnia 1923 roku w Krakowie.

Tekst: Joanna Radziewicz
Fot.wikipedia.pl – domena publiczna, Multimedia w Wikimedia Commons, hasło: Włodzimierz Tetmajer

Źródła:
1. https://culture.pl/pl/tworca/wlodzimierz-przerwa-tetmajer
2. https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2646058,Wlodzimierz-Tetmajer-Malarz-zycia-wiejskiego
3. https://sztukipiekne.pl/5-ciekawostek-o-wlodzimierzu-tetmajerze/