Rolniczy Magazyn Elektroniczny to dwumiesięcznik wydawany przez Centralną  Bibliotekę Rolniczą w latach 2004-2019, a obecnie przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Jego celem jest przybliżenie wszystkim zainteresowanym wiedzy z zakresu szeroko pojętego rolnictwa i kultury ludowej.

Rok 2004 był niezwykle ważny dla polskiego rolnictwa. Integracja z Unią Europejską stworzyła w Polsce nowe warunki dla rozwoju obszarów wiejskich. Uruchomione wraz z przystąpieniem do Unii programy rozwoju rolnictwa stały się początkiem działań stymulujących przekształcenia na wsi.

W tym ważnym okresie powstała inicjatywa powołania do życia Rolniczego Magazynu Elektronicznego (RME) ISSN 1734-3070, która spotkała się z dużym zainteresowaniem czytelników i pozwoliła lepiej wypełniać statutowe cele i zadania Centralnej Biblioteki Rolniczej (CBR). RME stał się kontynuatorem tradycji „Nowoczesnego Rolnictwa”, miesięcznika wydawanego przez Bibliotekę w latach 1994-1999.

Celem RME jest przybliżenie czytelnikom zasobów wiedzy zgromadzonych w Bibliotece oraz ułatwienie dotarcia do poszukiwanych informacji. Na jego łamach ukazują się materiały dotyczące bieżących wydarzeń branżowych, rolnictwa w UE i na świecie, ekologii i środowiska, jak również teksty z dalszej i bliższej przeszłości poświęcone zwyczajom i tradycjom ludowym. Dwumiesięcznik ukazuje się na stronie domowej Instytucji, skierowany jest do szerokiego kręgu służb i instytucji doradczych rolnictwa, wiodącej grupy producentów rolnych, wykładowców, studentów i wszystkich zainteresowanych poszerzaniem wiedzy z zakresu szeroko pojętego rolnictwa i kultury ludowej.

Redakcja

Redagowaniem RME, od początku, zajmowali się wieloletni pracownicy Biblioteki, dla których zagadnienia związane z rolnictwem
i naukami pokrewnymi nie były obce. Codzienna styczność z tą tematyką zawartą w bogatym księgozbiorze Biblioteki, czasopismach branżowych polskich i zagranicznych oraz dostęp do aktualnych baz danych spowodowała, że wiedza, nabyta podczas wielu lat pracy, mogła być wykorzystana przy redagowaniu pisma o takim profilu.

Zawartość

W pierwszych numerach RME dużo miejsca poświęcano Centralnej Bibliotece Rolniczej – historii jej powstania, działalności i zbiorom. Prezentowane były:

  • bazy danych – System Informacji o Gospodarce Żywnościowej
  • digitalizacja zbiorów narodowego zasobu bibliotecznego CBR
  • wystawy, odczyty, sympozja i konferencje naukowe poświęcone rolnictwu i dziedzictwu kulturowemu wsi
  • cenne zbiory Biblioteki

Obok tych treści ważne miejsce zajął dział prezentujący sylwetki Polaków zasłużonych dla rolnictwa oraz ludzi związanych z Biblioteką
w przeszłości. Przypomnienie biografii i osiągnięć tych ludzi pokazało jak wielu znamienitych Polaków na przestrzeni wieków przyczyniło się do rozwoju rolnictwa i dziedzin pokrewnych. Wspominaliśmy m.in.: Władysława Grabskiego – dwukrotnego premiera II RP, Michała Oczapowskiego – prekursora rozwoju nowoczesnego rolnictwa na ziemiach polskich, czy Dezyderego Chłapowskiego – prekursora pracy organicznej, który rozpoczął wprowadzanie w swym majątku nowoczesnej gospodarki.

W 2013 r., w związku z wyczerpaniem się formuły, w miejsce działu „Zasłużeni Polacy” został wprowadzony nowy – prezentujący sylwetki kobiet, które poprzez swoją kreatywność przyczyniły się do rozwoju polskiej wsi. Wspominaliśmy m.in.: Stefanię Sempołowską – rewolucjonistkę
z temperamentem, Zofię Solarzową – popularyzatorkę kultury ludowej, czy Irenę Kwiatkowską – pierwszą kobietę na studiach rolniczych.

Dziedzictwo materialne i niematerialne polskiej wsi

Dla wszystkich zainteresowanych dawną kulturą i tradycjami ludowymi w roku 2011 uruchomiliśmy dział poświęcony tej tematyce. Kultura ludowa w Polsce uznana jest za ważny nurt tradycji narodowej i współczesnej kultury. Nad tą dziedziną podjęto szeroko zakrojone badania tuż po II wojnie światowej, łożono środki na skanseny, izby regionalne, konkursy i festiwale sztuki i muzyki ludowej, a także ożywiano niektóre formy folkloru w ramach folkloryzmu. Dziś w czasach szybkiego rozwoju technicznego i pogoni za pieniądzem zmianie ulegają schematy życia wszystkich społeczności, dlatego ważne jest, by czuwać nad żywotnością tego, co stanowi dorobek wielu pokoleń naszych przodków. Niezbędne jest by dziś, gdy wyraźny staje się proces wypierania tradycji przez wzorzec kultury egalitarnej, tradycje regionalne trwały dzięki świadomym akcjom ich kultywowania. Tę misję RME stara się wypełniać.

Materiał zgromadzony przez te lata stanowi doskonałe źródło wiedzy na temat polskich obrzędów dorocznych, wierzeń ludowych, budownictwa, polskich strojów, ginących zawodów, skansenów, tradycji i zwyczajów rodzinnych związanych z zamążpójściem, weselem, narodzeniem dzieci, pracy czy śmierci.

Dopełnieniem „Kultury i tradycji ludowych” jest dział, który od 2012 roku na stałe zagościł w dwumiesięczniku pod nazwą „W polskich dworach, dworkach”. Prezentuje on siedziby szlachty polskiej, tak ważne dla podtrzymania tożsamości narodowej Polaków. Wielu z nich nie ma już niestety na mapie Polski. Na szczęście, w ostatnim czasie, coraz częściej słyszy się o ratowaniu i podnoszeniu z ruin kolejnych  dworów i pałaców. Historia takich obiektów często jest podobna. Wyeksploatowane i zdewastowane budynki są odbudowywane przez prywatnych inwestorów. Kosztuje to wiele wysiłku, mnóstwo formalności i funduszy, ale efekt końcowy rekompensuje wszystkie przeciwności. Zarówno o tych pierwszych jak i drugich „strażnikach tradycji” i świadkach dziejów naszych przodków staramy się przypomnieć czytelnikom na łamach Rolniczego Magazynu Elektronicznego, mając nadzieję, że jeszcze wiele z nich powróci do swojej świetności.

Dotychczas czytelnicy mieli okazję zapoznać się z historią dworów znanych Polaków takich jak: Żelazowa Wola Fryderyka Szopena, Krzesławice Jana Matejki, Oblęgorek Henryka Sienkiewicza, Romanów  Józefa Kraszewskiego, Mereczowszczyzna Kościuszków i in. Poruszaliśmy kwestie związane z organizacją życia materialnego w dworach, ich wyposażeniu i architekturze czy miejscem jakie zajmuje dwór w literaturze polskiej. Ocalić od zapomnienia historię polskich dworów – chociażby tylko w pamięci – to jeden z celów naszego pisma.

Pamiętniki, kalendarze, stare druki

Bogactwo zbiorów pamiętnikarskich zgromadzonych w Centralnej Bibliotece Rolniczej skłoniło redakcję do stworzenia w 2010 r. nowego działu, którego celem byla prezentacja najciekawszych pozycji z tej dziedziny. Pamiętniki od dawna mają wielki urok i są wysoko cenione przez czytelników i historyków. Dają one możliwość niemal bezpośredniego obcowania duchowego z ludźmi, poznawania ich myśli i opinii o innych, a także zwierzeń o samych sobie. Zaznajamiają czytelnika ze stosunkami panującymi w przeszłości, jednocześnie pozwalając im na wczuwanie się w opisywane wydarzenia przez naocznych świadków, którymi byli niejednokrotnie znani działacze i twórcy. Pozycją rozpoczynającą nasz cykl był „Pamiętnik włościanina: od pańszczyzny do dni dzisiejszych” autorstwa Jana Słomki, wydany w Krakowie w 1929 r. Ponadto zaprezentowaliśmy m.in.: „Żywot chłopa-działacza” Franciszka Magrysia (Lwów 1932), „Wspomnienia myśliwskie” Bronisława Grąbczewskiego (Warszawa 1925), czy „Wspomnienia ogrodnika” Edmunda Jankowskiego (Warszawa 1972).

W 2017 r. dział pamiętnikarski został przemianowany na „Starych kalendarzy czar…”, w którym prezentowana była cenna kolekcja kalendarzy znajdująca się w zbiorach CBR. Najstarszy pochodzi z 1751 roku. Kalendarze XIX-wieczne, dzięki szerokiej tematyce podejmowanych na ich łamach zagadnień, pełniły funkcję swego rodzaju encyklopedii, kompendium wiedzy o ówczesnym świecie. Niejednokrotnie, obok książeczki do nabożeństwa, było to jedyne słowo drukowane stanowiące cenne źródło informacji. Ich zaletą była niska cena, dzięki czemu stały się dostępne dla średnio zamożnych chłopów oraz przeciętnie zarabiających robotników i rzemieślników. Wszystkie kalendarze tamtego okresu wykazują cechy wspólne i zawierają: kalendarium z wykazem świąt kościelnych i świeckich, informacje o jarmarkach, nowinki dotyczące gospodarstwa, przemysłu, nauki i literatury.

Również w 2017 r. wzbogacono magazyn o nowy dział „Kuchnia w czasach Belle Epoque”, w którym prezentowane są przepisy kulinarne z książek kucharskich z początku XX wieku. Sztuka kulinarna stanowi nieodłączny element naszego dziedzictwa narodowego, który godzien jest jak najszerszego rozpropagowania. Wobec tego postanowiono rozpocząć w RME prezentację pozycji  zawierających receptury na dania przyrządzane tradycyjnymi sposobami przez nasze babki i prababki. Podając przepisy zachowaliśmy oryginalną pisownię.

Bogate zasoby księgozbioru Biblioteki prezentowane są również w dziale „Skarby w zbiorach CBR”, w którym  czytelnicy mają okazję zapoznać się z najbardziej unikatowymi pozycjami, wśród których znajdują się zarówno bezcenne starodruki, jak i dzieła późniejsze, a także mające wyjątkowy charakter pozycje współczesne.

Szata graficzna

Szata graficzna dwumiesięcznika w pierwszych numerach była dość skromna i w zasadzie pozbawiona ilustracji. Z czasem pismo stało się kolorowe, a treści coraz bardziej umiejętnie dobierane pod potrzeby czytelników.

W 2011 roku Rolniczy Magazyn Elektroniczny całkowicie zmienił  swój wygląd. Uległ ewolucji zgodnej z nowymi możliwościami technologicznymi, a artykuły zostały uszeregowane w następujących działach:

  • Zasłużeni Polacy, następnie Świat kobiet
  • Rolnictwo w UE i na świecie
  • Ekologia i środowisko
  • Wiadomości rolnicze
  • Przegląd polskiej prasy rolniczej
  • W polskich dworach i dworkach
  • Kultura i tradycje ludowe
  • Ziołowy zakątek, następnie Natura i my
  • Pamiętnikarstwo w zbiorach CBR
  • Skarby w zbiorach CBR
  • Kuchnia w czasach Belle Epoque
  • Starych kalendarzy czar…

Rolniczy Magazyn Elektroniczny niezmiennie cieszy się dużym zainteresowaniem czytelników. Każdego miesiąca artykuły zamieszczane  w periodyku czyta kilkadziesiąt tysięcy osób. Redakcja czasopisma stale stara się je rozwijać. Przybywa ciekawych artykułów i nowych treści, a wszystko jest związane z rolnictwem i dziedzictwem kulturowym polskiej wsi.

Aleksandra Szymańska