21 marca, w pierwszy dzień wiosny, obchodzimy Międzynarodowy Dzień Lasów. Święto zostało ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 2021 roku. Tego dnia Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) zachęca wszystkie kraje świata do propagowania idei opieki nad zasobami leśnymi oraz wiedzy o ich znaczeniu w światowym ekosystemie. W tym roku obchody Międzynarodowego Dnia Lasów organizowane są pod hasłem „Lasy i Energia”.

Stare przysłowie mówi: „Nie było nas, był Las. Nie będzie nas, będzie las”. Las towarzyszy człowiekowi od momentu jego pojawienia się na Ziemi. I od tamtej pory, na początku sam z siebie, a z czasem także na skutek działalności człowieka, pełni zasadnicze funkcje w naszym świecie. Są to trzy główne obszary: przyrodniczy, społeczny i gospodarczy.

Funkcja przyrodnicza przejawia się głównie poprzez korzystny wpływ na klimat. To lasy regulują obieg życiodajnej wody w przyrodzie. Łagodzą dramatyczne zjawiska klimatyczne absorbując nadmierne opady co przeciwdziała powodziom. Na terenach górzystych lasy chronią przed szkodliwymi skutkami lawin lub osuwisk błotnych. Wiążą dwutlenek węgla oczyszczając atmosferę ziemi i produkują niezbędny do życia tlen. Są także ostoją dzikiej przyrody, zwierzyny, roślin, grzybów i drobnoustrojów.


Funkcja społeczna to dobroczynny wpływ na człowieka zarówno w sferze jego zdrowia fizycznego jak i psychicznego. Ten aspekt jest szczególnie ważny obecnie, w czasie trwania pandemii koronawirusa. Doskonale widać jak bardzo potrzebujemy zielonej przestrzeni wokół nas. Gdy wiele wspólnych przestrzeni, które na co dzień są miejscami spotkań i przebywania mieszkańców miast, jak galerie handlowe, kluby i restauracje zostały zamknięte lub korzystanie z nich mocno ograniczone. Lasy i parki spełniają niezmiernie ważną rolę terapeutyczną. To tu można zdjąć z twarzy maskę, która towarzyszy nam w całej przestrzeni społecznej i odetchnąć pełną piersią. Tu także można swobodnie spacerować, biegać i uprawiać inne sporty. Choć na chwilę zapomnieć o obostrzeniach i odbudować się wewnętrznie, co ma, trudny do przecenienia, korzystny wpływ na nasze zdrowie.


Lasy to także duży sektor gospodarki i rynek pracy. W Polsce, patrząc statystycznie, co setny mieszkaniec pracuje w sektorze związanym z leśnictwem i przetwórstwem drewna. Las i drewno zapewniają też utrzymanie pracownikom kilku tysięcy prywatnych firm i zakładów usług leśnych, które zajmują się m.in. sadzeniem drzew i ich pielęgnacją, pozyskaniem drewna i jego wywozem. Przede wszystkim jednak dają pracę osobom zatrudnionym w tysiącach zakładów przemysłu drzewnego, meblarskiego, papierniczego. W sumie około 375 tysięcy osób. Do tego należy dodać tych wszystkich, którym las pozwala „dorobić” przy zbiorze grzybów, jagód i ziół.

Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”, zarządzające lasami z ramienia rządu RP, zwraca uwagę, że przemyślana i zrównoważona gospodarka leśna pozwoli na zwiększenie roli lasu, jako źródła energii odnawialnej. A umiejętne wykorzystanie energii z drewna pozwala spowalniać niekorzystne zmiany klimatu. Dzięki postępowi nauki odpady drzewne znalazły już wiele zastosowań. Po przetworzeniu stają się m.in. biopaliwem przyszłości stosowanym w samochodach i samolotach.


W dyskusji o klimacie i efekcie cieplarnianym należy przypominać, że lasy doskonale absorbują i przechowują energię słoneczną, zamieniając ją w drewno, oraz o tym, że nie tylko żywe drzewa wiążą znaczne ilości dwutlenku węgla. Wielkim magazynem CO2 są również produkty z drewna.

W Polsce każdego roku leśnicy sadzą aż 500 mln młodych drzew. Dlatego też powierzchnia lasów, mimo ciągłego pozyskiwania drewna, cały czas rośnie. Obecnie lasy zajmują niemal 30 proc. naszego kraju.

Nowy las najczęściej sadzi się pośród „starego” na specjalnie przygotowanych polanach. Głównie sadzona jest sosna jako drzewo, które na szczególnie słabych i piaszczystych glebach czuje się najlepiej. Aby nowy las jak najlepiej się przyjął i zachował charakter starszego brata, leśnicy w miejscach obsadzanych zachowują kępy lub pojedyncze stare drzewa. W ten sposób charakter krajobrazu i struktura nowo tworzonego lasu jest bardziej urozmaicona.

Święto lasów nie przypadkowo zbiega się z sadzeniem lasów – marzec i kwiecień – ponieważ jest to okres rozpoczęcia wegetacji po „zimowej przerwie”. Na jednym hektarze można zasadzić od 8 do 10 tysięcy sadzonek sosny. Oprócz niej leśnicy sadzą także świerki, buki, dęby, brzozy, olchy i wiele innych gatunków.


Średni wiek polskich lasów to około 66 lat. A ich struktura jest tak ułożona, że jak przekonują specjaliści z Lasów Państwowych, drewna nigdy nam nie zabraknie.
Przy okazji tego święta ONZ przypomina, że oprócz powierzchni lasów w danym państwie, ważna jest również struktura zadrzewienia w miastach. Dzięki parkom miejskim i dobrze wkomponowanym w aglomerację terenom zielonym można znacznie poprawić warunki życia w miastach, a także obniżyć koszty klimatyzacji pomieszczeń. Przemyślane nasadzenia, mogą latem obniżyć temperaturę powietrza w mieście o 2–8 °C.

Lasy to nieodłączny element środowiska naturalnego człowieka podobnie jak woda i powietrze. Las i jego kondycja ma przemożny wpływ zarówno na obieg wody jak i odnawianie się atmosfery Ziemi. I tu jak mantra pojawia się wstydliwy problem zaśmiecania lasów. Nadleśnictwa w całej Polsce wydają rocznie dziesiątki milionów złotych na wywóz setek tysięcy ton śmieci i nieczystości, które my sami tam podrzucamy niszcząc środowisko nasze i naszych dzieci. Pamiętajmy, że polskie lasy to nasze wspólne dobro, o które musimy dbać!

Zachęcamy również do zapoznania się z ciekawym materiałem, poniżej:

„Nauka urządzania, szacowania i oceniania lasów”, Warszawa 1846

Tekst: Rafał Karpiński
Red. Aleksandra Szymańska

Foto. Rafał Karpiński