Biblioteka Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi Oddział w Puławach posiada cenny księgozbiór, który liczy około 360 tysięcy jednostek bibliotecznych, w tym 207 tysięcy wydawnictw zwartych, około 139 tysięcy wydawnictw ciągłych i 12 tysięcy zbiorów specjalnych. W zbiorach biblioteki znajdują się dwie cenne kolekcje: stare druki (828 woluminów z XVI–XVIII wieku) i polonica XIX-wieczne (około 8200 woluminów), które tworzą Narodowy Zasób Biblioteczny. W tym miejscu chcemy Państwu prezentować najciekawsze i najcenniejsze kolekcje, które biblioteka posiada w swych zbiorach. Zapraszamy również do odwiedzenia Biblioteki NIKIDW Oddział w Puławach, gdzie czytelnicy mają możliwość bezpośrednio zapoznać się z wybranymi tytułami.

***

„Piekarstwo w teoryi i praktyce: pierwszy podręcznik w języku polskim do nauki piekarstwa”, Kraków 1911

 

 

Pieczywo istniało od bardzo dawna i od zarania towarzyszyło człowiekowi. Znane było już ludom pierwotnym. „Bryja i chleb to najpospolitsze pożywienie człowieka” – pisali starożytni. To „wspaniały dar przyrody nie dający się zastąpić przez żadne inne pożywienie” – dodawali poeci i myśliciele. Chleb odgrywał bardzo ważną rolę dla wszystkich narodów. Wiązało się z nim szereg wierzeń i obrzędów. Towarzyszył on rodzinie wiejskiej podczas świąt religijnych i uroczystości rodzinnych. Zachowując starą tradycję szacunku dla chleba lud polski siadając do stołu zawsze zdejmował czapki, a gdy kromka spadła na ziemię, podnosił ją i całował, przepraszając w ten sposób za zniewagę. Wypiek chleba uważano za jedną z ważniejszych prac w gospodarstwie, a piec chlebowy zajmował zaszczytne miejsce w każdym domu.

 

 

W XIII wieku, wraz z kolonizacją na prawie niemieckim, wyodrębniły się rzemiosła miejskie, a wśród nich piekarze. Zawód piekarza już od najdawniejszych czasów cieszył się ogólnym uznaniem i szacunkiem społeczeństwa. Dobry piekarz to wyedukowany umiejący czytać i pisać nie tylko praktyk, ale i teoretyk szukający wiedzy i przepisów w książkach

W zbiorach Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi znajduje się wydany w 1911 roku w Krakowie pierwszy podręcznik w języku polskim do nauki piekarstwa „Piekarstwo w teorii i praktyce” Stanisława Długoszewskiego i Jana Howorskiego.

 

 

Obaj autorzy opracowania byli nauczycielami piekarstwa przy I Zawodowej szkole dla uczniów piekarskich w Krakowie oraz uczyli w krakowskich szkołach miejskich. Twierdzili, że przemysł piekarski podnosi dobrobyt kraju. W przedmowie do książki pisali: „Od dawna daje się odczuwać brak odpowiedniego podręcznika do nauki piekarstwa […] Następstwem braku wiadomości piekarskich jest słaby rozwój piekarstwa, co nie pozwala wyczerpać korzystnie tej obfitości zbóż naszego kraju […] Aby przyjść z pomocą nie tylko oddającym się zawodowi piekarskiemu, kierownikom zakładów piekarskich, młodym czeladnikom, ale również także szerszym kołom publiczności opracowaliśmy niniejszy podręcznik […] Sądzimy, że poznanie zasad teoretycznych i piekarstwa da każdemu należyte podstawy i przyczyni się zapewne do dalszego i lepszego rozwoju dla pożytku ludzkości„.

 

 

Ze wstępu do opracowania dowiadujemy się o podziale pieczywa na zwyczajne i luksusowe, czyli zbytkowe. Zwyczajnym pieczywem zajmował się piekarz, natomiast zbytkowe czy też luksusowe było w gestii cukiernika. Podręcznik do piekarstwa w swojej treści zawiera również w poszczególnych rozdziałach analizę zbóż i ziarna na mąkę, podział i skład mąki, jej rodzaje, opisuje gatunki i sposoby wyrobu chleba białego, żytniego, razowego, wymienia rodzaje bułek i receptury ich wypieku.

 

 

W kolejnych rozdziałach autorzy przedstawiają tzw. pieczywo luksusowe, czyli sposoby i przepisy na ciasta, baby, kołacze z uwzględnieniem przy ich wyrobie drożdży, soli, jaj, cukru, tłuszczów czy wyborze mąki, margaryny czy masła kokosowego.

Z książki dowiemy się także w jakie urządzenia powinna być wyposażona wzorcowa piekarnia, jakie piece i jak opalane są najwydajniejsze. Na koniec autorzy przytaczają historię rozwoju piekarstwa.

 

 

Pierwszy podręcznik do piekarstwa został wydany w niewielkim nakładzie autorskim, czcionkami drukarni Literackiej w Krakowie w 1911 roku. Zamierzeniem autorów było, aby obudzić większe zainteresowanie u piekarzy zawodowo wykształconych, podnieść na wyższy stopień przemysł piekarski i znieść to niesłuszne zapatrywanie, że „każda baba chleb upiec potrafi”.

Obecnie obserwując mnogość wytwórców na rynku piekarniczo-ciastkarskim i różnorodność pieczywa dostępnego na rynku, z całą pewnością można stwierdzić, że życzenia dwóch piekarzy z Krakowa zostały spełnione.

Zapraszamy do naszego Katalogu: http://gamma.cbr.edu.pl/F/?local_base=CAL01
oraz na stronę Rolniczej Biblioteki Cyfrowej: http://mars.cbr.edu.pl:8080/dlibra
na której znajdą Państwo inne wydawnictwa z zakresu piekarstwa, młynarstwa i cukiernictwa.

Oprac. Bogusław Wiśniewski
Red. Joanna Radziewicz
Fot. polona.pl – domena publiczna