Biblioteka Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi Oddział w Puławach posiada cenny księgozbiór, który liczy około 360 tysięcy jednostek bibliotecznych, w tym 207 tysięcy wydawnictw zwartych, około 139 tysięcy wydawnictw ciągłych i 12 tysięcy zbiorów specjalnych. W zbiorach biblioteki znajdują się dwie cenne kolekcje: stare druki (828 woluminów z XVI–XVIII wieku) i polonica XIX-wieczne (około 8200 woluminów), które tworzą Narodowy Zasób Biblioteczny. W tym miejscu chcemy Państwu prezentować najciekawsze i najcenniejsze kolekcje, które biblioteka posiada w swych zbiorach. Zapraszamy również do odwiedzenia Biblioteki NIKIDW Oddział w Puławach, gdzie czytelnicy mają możliwość bezpośrednio zapoznać się z wybranymi tytułami.

***
Etienne Rieule
„O gospodarstwie Ziemiańskim w powszechności a osobliwie O Gospodarstwie Ziemiańskim w Polszcze”
Warszawa, 1767

 

 

Ziemianie w potocznym rozumieniu byli posiadaczami lub dzierżawcami majątków ziemskich o powierzchni ponad 50 lub 100 ha, w zależności od regionu kraju. W większości wywodzili się ze stanu szlacheckiego i byli potomkami dawnych rycerzy, którzy za swoją służbę otrzymali ziemię od władców. Z czasem ich głównym źródłem utrzymania stało się rolnictwo. W XIX wieku do polskiego środowiska ziemiańskiego zaczęli dołączać zamożni przedstawiciele mieszczaństwa i wolnych zawodów.

Samuel Linde w 1860 roku pisał: „Szlachta po wsiach i majętnościach mieszkający, nazywają się ziemianie, a ich osiadłości dziedziczne dobra ziemskie”

Ziemiaństwo w Rzeczypospolitej było bastionem i krzewicielem wszystkiego, co polskie. Tworzyło, umacniało, podtrzymywało polską kulturę, tradycję, zwyczaje. Było warstwą społeczną, dla której ziemia i dwór stanowiły bazę materialną, rodzinną i obyczajową.

W XVI wieku i pierwszej połowie XVII wieku wykształciła się literatura ziemiańska. Była to twórczość poetów i pisarzy, wywodzących się głównie ze średnio zamożnej szlachty, która wyrażała ideały moralne i wzorce osobowe stanu szlacheckiego, wpływając w istotny sposób na oblicze staropolskiej kultury i literatury. Typowym bohaterem literackim tego okresu był szlachcic-ziemianin, wiodący bezpieczne i dostatnie życie.

 

 

Wśród tej bogatej literatury opisującej gospodarowanie ziemian na terenach Polski na uwagę zasługuje książka ze zbiorów Biblioteki Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi
„O gospodarstwie Ziemiańskim w powszechności a osobliwie O Gospodarstwie Ziemiańskim w Polszcze” autorstwa Etienne Rieule. Jest to przełożony z języka francuskiego i wydany w 1767 roku traktat o stanie rolnictwa na świecie i w Polsce.

Dzieło dedykowane Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, królowi Rzeczpospolitej, zawiera informacje oraz porady dotyczące podniesienia dochodowości gospodarstw na naszych ziemiach.
Autor w tzw.: „Przestrodze do Czytelnika” pisze, iż po 3 pierwszych częściach (Memoryałach), o ile zajdzie potrzeba i „aprobacyą znaydą, i dalsze tłumaczyć będzie”.

Kolejne karty dzieła to podzielone na trzy obszerniejsze Memoriały – Rozdziały.

 

 

Memoryał I „O rolnictwie w powszechności a osobliwie o Rolnictwie Polskim” przedstawia ogólną sytuację rolnictwa z uwzględnieniem terenów Polski.

Memoryał II „O różnych gruntach polskich” omawia różnorodność gleb występujących na terenie naszego kraju.

Memoriał III „O nawozach” opisuje stosowanie i używanie nawozów. Autor wspomina
o wykorzystaniu ziół jako kompostu. O uprawie, użytkowaniu i stosowaniu w nawożeniu takich roślin jak tatarka, wyka czy bób.

Étienne Dieudonné Chardon de Rieule, oficer polskiej armii, zarządca królewskich budynków i manufaktur oraz zaufany dyplomata króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Interesował się zagadnieniami związanymi z agronomią, a praca nad unowocześnieniem polskiego rolnictwa była prawdziwą pasją jego życia. Był uznawany za jednego z pierwszych, wiarygodnych badaczy statystyk polskiego rolnictwa i prekursora fizjologii roślin w naszym kraju. Miał też ogromne zasługi dla narodzin gleboznawstwa w Polsce i dla badań nad nawozami.

 

 

Wiekowy, bo już przeszło 250 letni, starodruk, znajdujący się w zbiorach Biblioteki Instytutu wydano w Warszawie nakładem drukarni Michała Grela (Groella) drukarza, księgarza i nakładcy. Dzieło liczy 236 stron oraz zawiera 1 kartę z tablicą ilustrującą skalę: „Łokieć polski” – jednostkę miar długości stosowaną w dawnej Polsce, nawiązującą do średniej długości ręki od stawu łokciowego do końca palca środkowego.

Książkę w formie elektronicznej zobaczyć i poczytać można w Bibliotece Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi w Puławach, jak również na stronie Rolniczej Biblioteki Cyfrowej: https://mars.cbr.edu.pl:8443/dlibra/docmetadata?id=647&from=pubindex&dirids=8&lp=87

Oryginału w formie papierowej nie udostępniamy, a sam opis znajdą Państwo w Katalogu Biblioteki NIKiDW pod adresem:
http://gamma.cbr.edu.pl/F?func=short-jump&jump=000041

Oprac. Bogusław Wiśniewski
Red. Joanna Radziewicz
Fot. Ze zbiorów Centralnej Biblioteki Rolniczej w Puławach