Kurpie to kraina położona na Mazowszu. Ludność kurpiowska zamieszkuje dwie puszcze, położoną na północno-wschodniej części województwa – Zieloną, Myszyniecką lub Kurpiowską oraz puszczę Białą obejmującą obszar nizinny Mazowsza. Nazwa Kurpie pochodzi od nazwy obuwia zwanych „Kurpiami”. Mieszkańcy Puszczy Zielonej nazywali siebie Puszczakami. Poznajmy cechy charakterystyczne ubioru tej części Kurpiów.

 Ubiór Kurpiowski charakteryzuje się prostotą i wykonany był z naturalnych materiałów, takich jak len i wełniane samodziały. Był on jednolity krojem i kolorystyką na całym obszarze Kurpi. Jedyne różnice kolorystyczne były w podziale na damskie i męskie stroje. W damskich strojach dominowały czerwień i zieleń, natomiast stroje panów były w barwach brązowych.

Na kobiecy strój kurpiowski składały się takie elementy jak: nakrycie głowy – czółko i chustki płócienne, koszula, gorset, spódnica, zapaska do pasa, zapaska naramienna, obuwie.

Wśród kobiecych nakryć głowy wymienia się czółko oraz chustki płócienne. Te pierwsze były przeznaczone dla dziewcząt, natomiast chustami, najczęściej w kolorze białym, okrywały głowy kobiety zamężne. Chusty miały delikatne, drobne wzory ludowe.

Fot. 1

Koszula – była szyta z lnianych tkanin. Rękawy były proste, wszyte w mankiety.
Gorset – to element stroju odświętnego przeznaczony był tylko dla kobiet stanu panieńskiego.
Spódnica – była szyta z pięciu brytów, czyli pasów tkaniny, które układano w fałdki oraz wszywano pasek. Długość spódnicy sięgała do kostek.
Zapaska – to wierzchnia tkanina przykrywająca spódnicę. Był to dodatek do stroju zarówno odświętnego jak i codziennego.
Zapaska naramienna – służyła jako okrycie na ramiona lub głowę w okresie jesienno-zimowym. Uszyta była z grubej tkaniny w kolorze czerwonym, z drobnymi, zielonymi, pomarańczowymi, czarnymi i niebieskimi paskami.

Strój kurpiowski męski składał się z nakrycia głowy, koszuli, sukmany, spodni, obuwia oraz dodatków.
Nakrycie głowy – najczęściej występującym nakryciem głowy był kapelusz zwany grzybkiem. Z kształtu oraz koloru przypominał grzyba borowika. Młodzież przyozdabiała go kolorową wstążką w kolorze czerwonym, niebieskim lub zielonym. W XIX wieku za nakrycie głowy służyła rogatywka, która historycznie odwoływała się do udziału ludności kurpiowskiej w insurekcji kościuszkowskiej.
Koszula – była szyta z grubego lnu. Koszule „robocze” były szyte ze słabo bielonego lnianego płótna. Odświętne zaś miały dużo grubszy i lepszy gatunkowo materiał.
Sukmany – Były szyte w różnej kolorystyce, która sugerowała wykonywany zawód. Kurp -strzelec nosił sukmanę w kolorze szarym. Rolnik, bartnik oraz pszczelarz miał sukmanę w kolorze brązowym. Sukmana bartnika spełniała również funkcję ochronną, bowiem jej dolna część zarzucana była na głowę, chroniąc tym samym bartnika przed użądleniem pszczoły.
Portki – spodnie noszone latem, szyte z partu, wersja zimowa spodni szyta była z włókna.
Obuwie – zwykle noszone były łapcie (zwane również Kurpiami), chodaki oraz buty z cholewkami. Te ostatnie były oznaką zamożności.  Niekiedy tylko najbogatszy gospodarz we wsi je posiadał i były one przedmiotem często wypożyczanym do ślubu.
Z dodatków, które były dołączone do ubioru wymienić można: jałowcową lub dębową laskę oraz skórzaną torbę. Był to zestaw obowiązkowy Kurpia podróżnika.

Strój z puszczy Zielonej jest wyjątkowy pod względem długości użytkowania go przez rdzenną ludność kurpiowską. Jego oryginalność oraz żywotność przetrwała w niezmienionej formie do dziś.

Tekst: Magdalena Sowa
Źródło: Piskorz-Branekova, E., Polskie Stroje Ludowe, Warszawa 2005
Fot. wyróżniająca – domena publiczna, licencja CC, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Boze-cialo-kadzidlo.JPG
Fot. 1 domena publiczna, licencja CC, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kurpie-stroje_ludowe.JPG