Powściągliwy i skromny, kochający samotność i modlitwę, młodość spędził z dala od światowych przyjemności, uchroniony przed wieloma niebezpieczeństwami. Takie, według legendy, miał przymioty święty Błażej, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli, tzw. Przyczyńców, wśród których są święci z tragicznymi żywotami, jednocześnie posiadający konkretne atrybuty związane z ich określonymi zadaniami i funkcjami.

Kult Świętego Błażeja

I tak świętemu Błażejowi przypisywano leczenie chorób gardła oraz pęcherza, kaszlu, kokluszu, błonicy, bólu zęba, krwotoków, obrzęków, wrzodów i zranienia kolcami. Święty Błażej jest czczony w Kościele Wschodnim i Zachodnim, gdzie występuje jako patron lekarzy i służby zdrowia, właśnie jako obdarzony łaską leczenia chorób gardła, oraz opiekun chorych i cierpiących. W tradycji polskiej jest również patronem dobrej spowiedzi a także wielu innych zawodów: garbarzy, gręplarzy, handlujących i produkujących wełnę, tkaczy, krawców, kamieniarzy, murarzy, sztukatorów, modystek i kapeluszników, muzyków, piekarzy czy szewców.

Szewstwo – jedno z najpopularniejszych rzemiosł świata

 

Popularność tego Świętego na wsi wiąże się z przypisywaną mu opieką nad zwierzętami domowymi i końmi, ale w tradycji przedstawiany jest z jeleniem oraz ptakami z pożywieniem w dziobach, bowiem dbał również o dzikie zwierzęta. Innym jego atrybutem jest świeca – w Polsce istniał zwyczaj święcenia na 3 lutego skrzyżowanych świeczek, zwanych „błażejkami”, którymi błogosławiono wiernych, przykładano do gardła, by uchronić przed chorobą, a w chorobie czasem nawet spożywano. Święcono także owoce (głównie jabłka) oraz chleb (zwany chlebem św. Błażeja), wino i wodę, którymi leczono następnie choroby gardła. Przedstawiany jest także ze zgrzebłem lub gręplarką oraz pastorałem biskupim. Tradycje te związane są z legendą św. Błażeja, bo, tak naprawdę, nie znamy żadnych faktów, jego żywot spisano bowiem wiele lat po śmierci świętego.

O świętym Błażeju i innych świętych opowiada etnolog Anna Nędza-Kubiniec. Filmik udostępniono dzięki życzliwości Gminnego Ośrodka Kultury Regionalnej Kościelisko GOKR

Biskup Błażej, męczennik i cudotwórca

Osiągnąwszy wiek dojrzały, poświęcił się studiowaniu medycyny, którą jakiś czas uprawiał i w tym zawodzie potrafił swoimi cnotami zdobyć miłość ludu, który go wybrał na biskupa Sebasty, miasta w prowincji Armenii I (aktualnie Sivas w Turcji). W tym czasie Licyniusz, cesarz wschodni, upokorzony swoją porażką pod Cibalae i przykrym traktatem w Adrianopolu, chcąc wziąć odwet, uległ pochlebstwom dawnych dworzan Dioklecjana i Galeriusza, którzy rozpalali jego nadzieje, obiecując zwycięstwo, jeśli ukarze chrześcijan. Dlatego wznowił prześladowania i w podległych mu prowincjach zaczęto rzucać oskarżenia na biskupów i, podstawiając fałszywych świadków, skazywano ich na śmierć. Konfiskowano mienie chrześcijan i burzono ich świątynie. Prześladowania doprowadziły do ucieczek chrześcijan do lasów i pustelni. Zgodnie z legendą, Biskup Błażej schronił się w grocie na wysokiej górze, poszcząc i modląc się, otrzymał za to dar przewodzenia dzikim zwierzętom i leczenia ich chorób. Pojmano go jednak w jego samotni i poprowadzono do namiestnika prowincji, Agrykolausa. W drodze do więzienia, błogosławił ludzi, którzy go o to prosili i dokonywał wielu uzdrowień. Na miejscu, został obity kijami a ciało jego poszarpano żelaznymi grzebieniami używanymi przez gręplarzy. Półżywego wtrącono do więzienia, gdzie przyprowadzano chorych, których cudownie uzdrawiał – trafił do niego, między innymi, chłopiec, któremu połknięta ość przebiła gardło. Święty wyleczył dziecko, stąd późniejsza tradycja przypisywania mu szczególnych kompetencji uzdrawiania chorych na gardło. Po kilku dniach ponownie go przesłuchano, przywiązano do słupa i okrutnie ubiczowano. Następnie został wrzucony do jeziora lecz nie zatonął a chodził po wodzie. Namiestnik postanowił ściąć mu głowę, co stało się, zgodnie z tradycją, 3 lutego około roku 316. Jego relikwie trafiły za czasów Wypraw Krzyżowych z Konstantynopola do Włoch i Francji (a stamtąd do Kanady), gdzie jego kult był szczególnie upowszechniony. W Polsce, przypisywano mu opiekę nad zwierzętami domowymi, co wiąże się z opowieścią o uratowanej przez Świętego świni, którą porwał wilk; św. Błażej miał go upomnieć a ten pokornie zwrócił ją właścicielce, ubogiej kobiecie.

Błażej Czepiec

Postacią historyczną, noszącą to imię, a ważną dla kultury polskiej, jest Błażej Czepiec, który stał się pierwowzorem postaci chłopa w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, a którego pogrzeb zgromadził liczne rzesze włościaństwa i przedstawicieli inteligencji, żegnających w nim historyczną postać chłopa, który stał się symbolem czasów, kiedy to społeczeństwo polskie jęczące w niewoli, spoglądało na chłopa, jak na tego, który Polskę wyzwoli.

Święty Błażej w przysłowiach

Z samym dniem 3 lutego w Polsce związanych jest szereg ludowych przysłów:
•Święty Błażej gardła zagrzej;
•Święty Błażej po świecach łazi;
•Deszcz na świętego Błażeja, słaba wiosny nadzieja;
•Pogoda na Świętego Błażeja, dobra wiosny nadzieja;
•Jak/gdy śnieg na/w Św. Błażeja, pogodna będzie Wielka Niedziela.

Miejmy nadzieję, że w tym roku pogoda będzie korzystna!

dr Grażyna Olszaniec
grazyna.olszaniec@nikidw.edu.pl
Fot. wikipedia.pl – domena publiczna

Źródła:
-Encyklopedyja powszechna, Tom 3, Warszawa 1860, s. 792.
-Światowid nr 48 (537) – 24.11.1934, str.7.
-Vie de saint Blaise, évêque et martyr: suivie d’une neuvaine, de prières et de cantiques en son honneur, Montreal, 1895.
-Żywot św. Błażeja, Biskupa i męczennika, [w:] Bitschnau, O., Żywoty świętych pańskich na wszystkie dnie roku, 1895, s. 121-125.