Szanowni Państwo,

w 2021 roku będziemy obchodzić okrągłą rocznicę rejestracji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. To niezwykle ważna rocznica w najnowszej historii Polski. Rejestracja związku była sukcesem trwającej wiele dekad walki polskich chłopów z próbami narzucenia im sowieckich wzorców gospodarowania i faktycznego pozbawiania ziemi przez pełzającą kolektywizację gospodarstw. Dla działaczy chłopskich od początku było jasne, że władze komunistyczne krzywo patrzą na wszelkie próby samodzielnego gospodarowania i mimo trudności, jakie to za sobą niosło będą chciały dalej zwalczać rolników indywidualnych.

Wraz z narastającą falą oporu wobec władz PRL rósł także opór na polskiej wsi. Był on tym silniejszy, im bardziej od połowy lat 70’ XX, władze naciskały na przekazywanie ziemi na rzecz państwowych gospodarstw rolnych. Wraz z falą strajków, i eskalacją przemocy, jaką zafundowała protestującym w Bydgoszczy w marcu 1981 r. władza, chłopi starali się dążyć do skuteczniejszego egzekwowania swoich praw do organizowania się i walki o swoją ziemię. Wśród postulatów chłopskich była rejestracja związku, zaprzestanie propagandy polaryzującej relacje na linii wieś – miasto, poprzez próby zrzucenia odpowiedzialności za kryzys żywnościowy, racjonalne wydawanie środków z Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Dzięki skutecznemu, oddolnemu organizowaniu struktur i presji na władzę oraz wspaniałemu zaangażowaniu hierarchów kościoła udało się doprowadzić do rejestracji związku 12 maja 1981 r. Druga połowa tego roku upłynęła związkowcom chłopskim nie tylko na rozwijaniu struktur i tworzeniu zaplecza organizacyjno – administracyjnego, ale też na próbach utworzenia własnego zaplecza intelektualnego w postaci powołanej we wrześniu Wszechnicy Związkowej. Ponieważ władze nie dotrzymywały danych działaczom obietnic jesień upłynęła pod znakiem zorganizowanych akcji strajkowych m.in. w Świdnicy i Toruniu.

Zdajemy sobie sprawę, że jako Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi mamy do zrealizowania pewną misję, która ma na celu badanie i upowszechnianie wiedzy o polskim ruchu chłopskim. Dzieje NSZZ RI „Solidarność” zasługują na szczególną uwagę ze względu na ich znaczenie w tworzeniu i utrzymaniu świadomości narodowej i społecznej polskich chłopów. NIKiDW będzie, więc brał aktywny udział w organizowaniu wydarzeń, publikacji i nagrań poświęconych działaniu związku przez cały 2021 r. Na naszych stronach i w naszych publikacjach znajdą państwo miesięczne kalendaria historii NSZZ RI „Solidarność”, wywiady okolicznościowe i zdjęcia. Mamy nadzieję, że dzięki naszym staraniom poznanie tego, tak ważnego elementu naszej historii będzie dla Państwa przystępniejsze.

W celu poszerzenia wiedzy o funkcjonowaniu Związku wydaliśmy bogato ilustrowane kalendarium poświęcone wydarzeniom z 1981. Naszym celem jest dotarcie do uczniów wielu szkół, co pozwoli zapoznać ich z dziedzictwem własnego rodzinnego zaplecza, które przez lata trwało niejako w cieniu „dużej”, robotniczej „S”. Ponadto dzięki specjalnie zaprojektowanej stronie internetowej dostęp do materiałów edukacyjnych i ilustracji stanie się prostszy niż kiedykolwiek wcześniej. Rozwijając nasze zaplecze badawcze organizujemy w tym roku konferencję naukową poświęconą NSZZ RI „Solidarność”, której pokłosiem będzie wydawnictwo przeznaczone dla grona badaczy zagadnienia i studentów uczelni wyższych. Mamy nadzieję, że przeżyjemy ten rocznicowy rok wspólnie z państwem.

Zachęcamy również do zapoznania się ze stroną poświęconą Solidarności Rolników:
http://solidarnoscrolnikow.nikidw.edu.pl/

Zespól Pracowni Badań Historycznych
Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi
Dr Grażyna Olszaniec
Mgr Sebastian Sahajdak
Dr Tomasz Sińczak