Biblioteka Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi Oddział w Puławach posiada cenny księgozbiór, który liczy około 360 tysięcy jednostek bibliotecznych, w tym 207 tysięcy wydawnictw zwartych, około 139 tysięcy wydawnictw ciągłych i 12 tysięcy zbiorów specjalnych. W zbiorach biblioteki znajdują się dwie cenne kolekcje: stare druki (828 woluminów z XVI–XVIII wieku) i polonica XIX-wieczne (około 8200 woluminów), które tworzą Narodowy Zasób Biblioteczny. W tym miejscu chcemy Państwu prezentować najciekawsze i najcenniejsze kolekcje, które biblioteka posiada w swych zbiorach. Zapraszamy również do odwiedzenia Biblioteki NIKIDW Oddział w Puławach, gdzie czytelnicy mają możliwość bezpośrednio zapoznać się z wybranymi tytułami.


***
Montesquieu, Charles Louis de Secondat
„Świątynia Wenery w Knidos”
Warszawa, 1778

 

 

Sztuka narodziła się wraz z rozwojem cywilizacji. To dziedzina ludzkiej działalności, której wytwory stanowią trwały dorobek kultury, a są wyróżniane spośród innych ze względu na wartości estetyczne, które posiadają. Dziełem sztuki są więc utwory literackie i muzyczne, malarstwo i rzeźba, taniec i gra aktorska – twórczość człowieka zaspokajająca potrzebę piękna, wzruszeń, radości.

W zbiorach Biblioteki Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi z pewnością można znaleźć utwory literackie, które zasługują na miano sztuki. Jedną z takich „perełek” godną polecenia jest „Świątynia Wenery w Knidos” autorstwa Monteskiusza przetłumaczona na język polski przez Józefa Szymanowskiego, wydana w 1778 roku.

Monteskiusz (a właściwie) Charles Louis de Secondat, baron de la Brède et de Montesquieu (1689-1755) – francuski filozof, prawnik, wolnomularz i pisarz doby Oświecenia. Członek Akademii Francuskiej. Po studiach prawniczych i humanistycznych został adwokatem, przewodniczył i był radcą w parlamencie w Bordeaux. W latach 1728–1731 odbył podróż po Europie. Do największych dzieł Monteskiusza należą: Listy perskie (1721), Uwagi nad przyczynami wielkości i upadku Rzeczypospolitej Rzymskiej (1734), O duchu praw (1748), Kościół Knidejski (1725), Świątynia Wenery w Knidos (1778), Myśli (polski wybór 1985). Był autorem tekstów politycznych i czysto literackich – powieści, wierszowanych poematów, ale przeszedł do historii głównie jako twórca nowatorskiego podziału władz: na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Spopularyzował w ten sposób klasyczną definicję trójpodziału władzy.

W zbiorach Biblioteki Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi znajduje się tłumaczenie oryginału poematu Monteskiusza „Le Temple de Gnide”, który autor napisał w 1725 roku. Na język polski dzieło przełożył w 1778 roku Józef Szymanowski i zatytułował „Świątynia Wenery w Knidos”.

Józef Szymanowski (1748-1801) – poeta rokokowy, związany z arystokratycznym rodem Czartoryskich, uczestnik obiadów czwartkowych, królewski szambelan, poseł na Sejm, jeden z pierwszych członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Spuścizna literacka Józefa Szymanowskiego to erotyki, lekkie wiersze, pieśni, sielanki, wiersze o tematyce patriotycznej. Zajmował się pracą przekładową – tłumaczył Woltera i Monteskiusza. Był teoretykiem literackim.
Wielkie uznanie w świecie literackim przyniósł mu wierszowany przekład prozaicznej powiastki Monteskiusza pt. Świątynia Wenery w Knidos.

„Świątynia Wenery w Knidos” był określany przez krytyków literackich jako „poemacik pisany prozą”. Przełożony z greckiego, powstał na cześć księżniczki krwi, panny de Clermont. Jest to madrygał czyli wokalny utwór wielogłosowy, poruszający treści o tematyce miłosnej, przedstawiającej sielankowy tryb życia. Wyróżniał się spośród innych ówczesnych utworów świeżością, jaką dawało pisarzowi jego żywe poczucie starożytności i dobra znajomość greckich autorów. Dzieło to zostało zakwalifikowane do gatunku poezji francuskiej. Zawiera przedmowę – Do Czytelnika, 7 pieśni i na końcu Posłanie do Temiry Moiey.

 

 

„Świątynia Wenery w Knidos romans rokokowo-sentymentalny o błahej na pierwszy rzut oka treści zdaje mi się zawierać skryte wątki wolnomularskie masona Monteskiusza” – tak był recenzowany utwór przez znawców ówczesnej literatury. To zupełnie zapomniane dzisiaj dzieło było do końca XVIII wieku chętnie czytane i przetłumaczone na kilka języków. Jest to jedyne dzieło Monteskiusza, które otrzymało aprobatę cenzury.

 

 

Polskie wydanie książki dostępne w zbiorach Biblioteki Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi w formie elektronicznej jak i w oryginalnej – papierowej pochodzi z 1778 roku. Oryginał tłumaczenia liczy sobie 70 stron i został wydrukowany w Warszawie nakładem Drukarni Piotra Dufoura.

Zapraszamy do naszego Katalogu: http://gamma.cbr.edu.pl/F/?local_base=CAL0
oraz na stronę Rolniczej Biblioteki Cyfrowej: http://mars.cbr.edu.pl:8080/dlibra
na której znajdą Państwo inne ciekawe wydawnictwa.

Oprac. Bogusław Wiśniewski
Red. Joanna Radziewicz
Fot. polona.pl – domena publiczna