Żydowskie święto Szawuot zwane Świętem Tygodni to jedno ze świąt pielgrzymich obchodzone 6 dnia miesiąca siwan, w siedem tygodni i jeden dzień po Pesach, upamiętniające otrzymanie przez Mojżesza tablic Dekalogu na górze Synaj. Dawniej było to również święto plonów związane z zakończeniem zbioru jęczmienia i początkiem zbioru pszenicy.

Szawuot to jedno z trzech świąt pielgrzymich, obok Pesach i Sukkot. Jest nazywane Świętem Tygodni (po hebrajsku Szawuot oznacza tygodnie), ponieważ Pesach i Szawuot dzieli siedem tygodni, podczas których codziennie po zachodzie słońca liczyło się omer. Był to pierwszy snop jęczmienia składany w ofierze w Świątyni dnia 14 Nissan, czyli w drugim dniu święta Pesach. Dla Żydów był to czas powszechnej pokuty. Nie wolno było golić brody, strzyc włosów, jeść mięsa, pić wina, stroić się i obchodzić radosnych uroczystości. Zakazane było również zawieranie ślubów i zaręczyn. Każdego dnia podczas liczenia omeru należało wypowiedzieć specjalne błogosławieństwo. Odbywało się to wieczorem po modlitwie Miszna, kiedy na niebie widoczne były gwiazdy.

Dawniej na Szawuot wyruszały do Jerozolimy barwne i radosne pielgrzymki, a ich uczestnicy nieśli w darze swoje pierwsze plony. Składano w ofierze dwa bochny chleba upieczone z mąki z tegorocznych zbiorów oraz siedem rodzajów płodów: jęczmień, pszenicę, oliwki, daktyle, granaty, figi i winogrona. W tym czasie synagogi były przybierane zielenią i kwiatami na pamiątkę cudownego zakwitnięcia stoków Synaju w czasie Objawienia. Stroiło się również domy oraz wyplatało wieńce z kwiatów i ziół.

Po upadku państwa żydowskiego, obchody święta utraciły swój rolniczy charakter, a nabrały bardziej duchowego aspektu. Przede wszystkim zwrócono uwagę na fakt, że po pięćdziesięciu dniach od wyjścia z Egiptu, Mojżesz otrzymał kamienne tablice Dekalogu na górze Synaj. W Izraelu Szawuot trwa jeden dzień, natomiast społeczności ortodoksyjne w diasporze świętują przez dwa dni. W XVI wieku mistycy żydowscy wprowadzili tikun lejl Szawuot (naprawa nocy Szawuot), czyli zwyczaj polegający na całonocnym czytaniu Tory w wigilię tego święta. Ma on swoje źródło w opowieści midraszowej, mówiącej o tym, że po zejściu z Synaju Mojżesz zastał Izraelitów pogrążonych w głębokim śnie i musiał ich budzić, aby wysłuchali prawa danego im przez Boga. Według tradycji ludowej, w tę noc ludzie bezgrzeszni mogą zobaczyć otwierające się na mgnienie oka niebo wraz z ukazującym się obrazem Raju i potęgi Boga. Wierzono, że życzenia wypowiedziane w tej szczególnej chwili na pewno się spełnią.

W Święto Tygodni w synagogach czytane były fragmenty Tory związane z Dekalogiem oraz Księga Ruth, czyli opowieść o młodej kobiecie z krainy Moabu, która przyjęła judaizm i przyłączyła się do narodu żydowskiego. Do kanonu tego święta należała też modlitwa za zmarłych.

Do końca XIX wieku na terenie Polski i Rosji istniał zwyczaj nalepiania na szyby okienne kunsztownych wycinanek z papieru, tzw. szewuosim, szewuosł, lub rojzelech (różyczka) ze względu na ich okrągły kształt. Ich tworzeniem zajmowali się głównie mężczyźni, a także sojferzy (pisarze przepisujący zwoje Tory). Były one zdobione motywami roślinnymi, zwierzęcymi i znakami Zodiaku. Warto dodać, że szewuosim stały się wzorem dla powstania polskiej ludowej wycinanki z papieru.

W święto Szawuot jadano dwa posiłki. Pierwszego dnia były to potrawy mleczne i miód (naleśniki, serniki, budynie, pierogi z serem, strudel), jako upamiętnienie słów Tory, która mówiła o Ziemi Obiecanej, jako krainie mlekiem i miodem płynącej. Poza tym spożywanie produktów mlecznych przypominało o zasadach koszerności. W drugi dzień dozwolone było jedzenie dań mięsnych. W Święto Tygodni bardzo często odbywały się bar micwy chłopców i dziewcząt.

Tekst: Joanna Radziewicz
Fot. pixabay.com

Źródła:
1. https://sztetl.org.pl/pl/slownik/szawuot
2. Szyszko M.: Święto Szawuot. / https://www.jhi.pl/artykuly/swieto-szawuot,269
3. https://www.polin.pl/pl/aktualnosci/2019/06/03/hag-szawuot-sameach
4. https://www.chabad.org.pl/old/swieta/szawuot/czym-jest-szawuot
5. Kalwińska E.: Szawuot – obrzędy i obyczaje na Lubelszczyźnie. http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/szawuot-obrzedy-i-obyczaje-na-lubelszczyznie/
6. Czerwiński T.: Polska wielu kultur i religii. Warszawa, 2013.