Biblioteka Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi Oddział w Puławach posiada cenny księgozbiór, który liczy około 360 tysięcy jednostek bibliotecznych, w tym 207 tysięcy wydawnictw zwartych, około 139 tysięcy wydawnictw ciągłych i 12 tysięcy zbiorów specjalnych. W zbiorach biblioteki znajdują się dwie cenne kolekcje: stare druki (828 woluminów z XVI–XVIII wieku) i polonica XIX-wieczne (około 8200 woluminów), które tworzą Narodowy Zasób Biblioteczny. W tym miejscu chcemy Państwu prezentować najciekawsze i najcenniejsze kolekcje, które biblioteka posiada w swych zbiorach. Zapraszamy również do odwiedzenia Biblioteki NIKIDW Oddział w Puławach, gdzie czytelnicy mają możliwość bezpośrednio zapoznać się z wybranymi tytułami.

***
Edmund Jankowski
„Kwiaty naszych ogrodów”
Warszawa, 1877

 

 

Ogrody przy domu pełne różnobarwnych kwiatów, aromatycznych ziół, drzew i krzewów, dla większości z nas kojarzą się z sielskim krajobrazem wsi. Dawniej były nie tylko miejscem wypoczynku, ale pełniły też ważną funkcję użytkową. Wypełniała je duża ilość roślin ozdobnych o śmiało zestawianych, wyrazistych kolorach. Dominowały w nich gatunki okazałe i obficie kwitnące, które niejednokrotnie przenikały się nawzajem tworząc charakterystyczny naturalny bałagan. Nie były jednak zaniedbane. Wręcz przeciwnie, gospodynie wkładały dużo pracy i serca w opiekę nad swoim ogrodem. Był on bowiem swoistą wizytówką właścicieli, a ponadto według dawnych wierzeń chronił domostwo przed wszelkim złem – demonami, urokami, duchami.

 

Uprawiane w ogródkach przydomowych barwne i aromatyczne kwiaty były wykorzystywane do zdobienia wnętrz. Układano je w bukietach, w wazonach lub zatykano za święte obrazy. Pozyskanymi w ten sposób roślinami dekorowano również przydrożne krzyże i kapliczki. Wielu gatunkom przypisywano walory lecznicze, a nawet magiczne, sporządzając z nich mikstury na różnego rodzaju dolegliwości oraz wykorzystywano podczas tradycyjnych obrzędów.

W zbiorach Biblioteki Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi znajduje się wiele publikacji z zakresu ogrodnictwa, w tym urządzania i pielęgnacji ogrodów. Wśród nich na uwagę zasługuje książka Edmunda Jankowskiego „Kwiaty naszych ogrodów” wydana w 1877 roku.

Edmund Jankowski był ogrodnikiem z zamiłowania. Od najmłodszych lat rośliny były dla niego najważniejsze. W okresie, w którym żył ogrodnictwo nie było jeszcze postrzegane jako dział nauki. Tylko nieliczni kształcili się w tym zawodzie i próbowali wprowadzać ulepszenia. Edmund Jankowski chciał ten stan rzeczy zmienić. W celu poszerzenia swojej wiedzy rozpoczął pracę w warszawskim Ogrodzie Botanicznym oraz w Ogrodzie Pomologicznym. W tym czasie uzyskał stypendium Aleksandry Potockiej, co umożliwiło mu to pogłębienie studiów w Szkole Hodowli Drzew miasta Paryża. Po zakończeniu nauki i powrocie do Warszawy został zatrudniony jako starszy ogrodnik w Ogrodzie Pomologicznym. Zorganizował tam Szkołę Ogrodniczą, w której prowadził wykłady. Był też jednym z organizatorów Towarzystwa Ogrodniczego.

 

 

Edmund Jankowski wcześnie podjął twórczość piśmienniczą i popularyzatorską. Pisał dziesiątki artykułów do: „Gazety Polskiej”, „Opiekuna Domowego”, „Gazety Rolniczej”, czy „Dobrej Gospodyni”. Razem z przyjaciółmi ogrodnikami – braćmi Kaczyńskimi i Franciszkiem Szaniorem – założył pierwsze poważne polskie czasopismo ogrodnicze – „Ogrodnik Polski”. W jego bogatym dorobku piśmienniczym, obok setek artykułów, znalazło się również ponad 40 tytułów różnych książek i broszur. Do najważniejszych należą „Sad przy chacie”, „Kwiaty naszych ogrodów”, „Kwiaty naszych mieszkań”, „Ogrodnictwo przemysłowe”, „Ogrody na piasku” oraz dwutomowe „Dzieje ogrodnictwa powszechnego”.

W prezentowanej książce „Kwiaty naszych ogrodów” autor zachęcał do zakładania ogrodów kwiatowych przy domu, bowiem jak twierdził są one „naturalnym ich dopełnieniem i upiększeniem, bawią bogactwem swoich barw, a wonią napełniają powietrze, którym oddychamy”. W swojej książce radził między innymi: jak odpowiednio wybrać lokalizację ogrodu, dobrać gatunki, zadbać o glebę i jej wilgotność.

 

 

We wstępie do książki pisał: „Dwie są głównie praktykowane postacie ogródków kwiatowych: symetryczna i fantazyjna. Ogródek fantazyjny dzieli się na kilka nierównych części drogami wijącemi się wężykowato a urządzenie takie naśladuje na małą skalę ogrody angielskie. W tym jednak razie należy unikać śmiesznego dzielenia małej przestrzeni na mnóstwo drobnych kawałków zbyt licznymi a niepotrzebnemi ścieżkami. Jedna droga opisująca elipsę lub kółko podzielone inną drożyną w S zagiętą, nie psują symetrii(…) Granice ogródka ukrywają się za drzewami i krzewami gęsto nasadzonemi. Łatwo pojąć iż w takim ogródku na kwiaty niewiele miejsca pozostaje. Należy tu zatem dopuszczać jedynie kwiaty wyborowe, niezaprzeczalnie piękne (…) Kto wszakże nie zechce ograniczyć się na hodowli kilkunastu wybrańców, ten niech ogródek swój podzieli symetrycznie na równe części, pourządza zagonki i na nich hoduje kwiaty wedle swojej fantazji dobierając je według barwy, pory kwitnienia, wzrostu i t.p.”. Ponadto podzielił ogródki kwiatowe na trzy kategorie: ogród kwiatowy sam w sobie, ogród kwiatowy zaopatrywany przez rozsadnik i ogród kwiatowy uzupełniony roślinami budynkowymi.

Dla wszystkich miłośników roślin ozdobnych, którzy nie mają jeszcze pomysłu jak zagospodarować swój ogródek przed nadejściem wiosny polecamy książkę Edmunda Jankowskiego „Kwiaty naszych ogrodów”. Wkrótce zaprezentujemy kolejne pozycje tego autora znajdujące się w zbiorach Biblioteki Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.

Zachęcamy do odwiedzenia naszego Katalogu, gdzie znajdują się inne wydawnictwa z zakresu ogrodnictwa: http://gamma.cbr.edu.pl/F/?local_base=CAL01 oraz do Rolniczej Biblioteki Cyfrowej, http://mars.cbr.edu.pl:8080/dlibra, gdzie znajdą Państwo książki z tej dziedziny w formie elektronicznej

Oprac. Joanna Radziewicz
Fot. polona.pl – domena publiczna