W dniach 25-26 listopada na scenie kameralnej Teatru Polskiego odbył się Festiwal Teatrów Wiejskich – Zwyki. Przed stołeczną publicznością wystąpiły cztery zespoły teatralne wybrane z pośród jedenastu finalistów 39. Ogólnopolskiego Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej w Tarnogrodzie. Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi był partnerem tego wydarzenia.

W piątkowy wieczór licznie zgromadzoną publiczność przywitali Prezes Towarzystwa Kultury Teatralnej Lech Śliwonik, które od prawie czterech dekad zajmuje się ruchem teatrów wiejskich, i zastępca Dyrektora Teatru Polskiego, Janusz Majcherek. Za konferansjerkę odpowiadał wieloletni „głos” sejmików teatralnych Jan Zdziarski.

Organizatorzy w przystępny sposób przedstawili historię i znaczenie teatrów ludowych dla współczesnej kultury polskiej. Następnie Scenę Kameralną Teatru Polskiego całkowicie zawładnęli zaproszeni na Zwyki artyści. Twój Teatr. Teatr Dorosłych z Praszki w województwie lubelskim przedstawił przejmującą opowieść o głębi człowieczeństwa i spełnianiu marzeń w realiach szpitala onkologicznego. Spektakl nosił tytuł „Historia małego show”.

Drugie piątkowe przedstawienie powstało na kanwie barwnych i radosnych zwyczajów około weselnych. Zespół Koła Gospodyń Wiejskich z Moszczanki w województwie wielkopolskim zaprezentował spektakl „Wywożenie młodożeńcowych” pokazując w jaki, często dowcipny, sposób świeżo poślubione kobiety wchodziły (wkupywały się) do społeczności miejscowych żon. Jako że przedstawienie w dużej części odbywało się przy suto zastawionych stołach i granej na żywo muzyce, to po spektaklu artyści poczęstowali publiczność smakowitym jadłem i ciastami oraz zaprosili na „skrócony kurs” tańców weselnych.

W sobotę stołeczna publiczność mogła zapoznać się ze specyfiką i zwyczajami mikroregionu etnograficznego Urzecze, który geograficznie zaczyna się w południowej części Warszawy i rozciąga około 50 kilometrów w górę Wisły. Zespół Granda na Urzeczu z Cieciszewa w powiecie piaseczyńskim, w województwie mazowieckim pokazał przedstawienie „Swaty przez Wisłę. Wieczór panieński” będący świetnym przykładem na to, jak teatry ludowe potrafią czerpać z bogactwa sztuki scenicznej w celu stworzenia wspaniałego widowiska. Nie zabrakło intrygi, napięcia i niespodziewanego zwrotu akcji. A wszystko w mowie wiązanej, gwarze z Urzecza, lekkiej formie i śpiewnej tonacji.

Na zakończenie Festiwalu Organizatorzy zaproponowali spektakl o bardzo poważnym charakterze. Zespół Ludowy Jaworzanki z Jaworza w województwie świętokrzyskim przestawił dwuczęściową opowieść o obrzędzie żegnania się z umierającym seniorem rodu i jakże zwyczajnej kłótni o spadek. Przejmujący nastrój pierwszego aktu został brutalnie zburzony przez jakże prawdziwie ukazaną walkę o „ojcowe morgi”, w której zawiść, intryga i oszustwo nie raz grały pierwsze skrzypce.

Dzięki inscenizacjom wyrosłym z tradycji ludowej z pokolenia na pokolenie przekazywana jest cząstka historii polskiej wsi i jej obyczajowości. Przedstawienia teatrów ludowych są niewątpliwie skarbcem wiedzy o tradycjach i historii polskich regionów, czego mogliśmy doświadczyć podczas 9 edycji Festiwalu Teatrów Wiejskich Zwyki.

teks i zdjęcia Rafał Karpiński