W sobotę 21 października 2023 r. odbyły się warsztaty w Królikowie w ramach cyklu wydarzeń pn. „Warsztaty Rękodzielnicze dla KGW” realizowane w województwie kujawsko-pomorskim. Warsztaty prowadziła twórczyni ludowa, Małgorzata Bołka, która jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych Oddział Bydgosko-Toruński w dziedzinie plastyka obrzędowa. Od lat prowadzi szkolenia dla dzieci, młodzieży i dorosłych, od 27 lat jest instruktorem koła rękodzieła w Szubińskim Domu Kultury. Warsztaty odbyły się z wykonywania kwiatów oraz pająka pałuckiego.

Struktura warsztatu wyglądała następująco:
1. Przygotowanie, prezentacja materiałów i narzędzi niezbędnych do wykonanie kwiatów i elementu pająka pałuckiego.
2. Zaprezentowanie elementów zdobnictwa pałuckiego: wianki, rózgi, bukiety kwiatowe, kropidła pałuckie, bukiety żniwne, pająki pałuckie.
3. Zapoznanie z techniką i sposobem wykonywania kwiatów pałuckich: róży prawdziwej, roży płaskiej, astra, georginii i bzu.
4. Rozwinięcie umiejętności manualnych poprzez samodzielne wykonanie kwiatów pałuckich i elementu pająka ostrosłupowego ze słomy i bibuły.

Zwyczaj dekorowania wnętrz zaczął się rozwijać w początkach XX wieku. Na wsi wnętrze izb dekorowano ozdobami wykonanymi z bibuły. Izby ozdabiano z okazji ważniejszych świąt i uroczystości dorocznych i rodzinnych.
Na Pałukach do połowy lat sześćdziesiątych XX wieku, tylko w niektórych chałupach stosowano pewne formy zdobnicze (bukiety, rózgi, pająki). Wnętrze izby pałuckiej zdobiły przedmioty o tematyce religijnej. Na ścianach nad łóżkiem wieszano obrazy religijne, ukośnie odsunięte górą od ściany. Wszystkie obrazy o treści religijnej ozdabiano wiankami i kwiatami z bibuły, które własnoręcznie wykonywały gospodynie.
Ważną rolę w zdobieniu wnętrz pełniły kwiaty pałuckie z jednobarwnej bibułki karbowanej, dzisiejszej krepy. Najczęściej wykonywanymi kwiatami pałuckim są: róża płaska, róża prawdziwa, aster, georginia, natomiast sporadycznie występują kwiaty lilii, bzu, jabłoni oraz kaliny.
Z kwiatów układano rózgi, mocowane na patyku. Obwód stanowiło dziesięć kwiatów jednego koloru i rodzaju, środek uzupełniały cztery kwiaty innego koloru i rodzaju. Rózgi pełniły funkcję dekoracyjną ołtarzyków oraz wkładano je za obrazy wiszące na ścianie.
Kolejnym elementem dekoracyjnym wykonanym z kwiatów były wianki, które umieszczano wokół obrazów. Dekorację obrazów spełniały również ramki tworzone z kwiatów jednego rodzaju, najczęściej z róż płaskich.
Ważną dekorację izby pałuckiej stanowiły pająki ze słomy i bibuły wykonane w różnych kształtach, na przykład: dzwony okrągłe lub kwadratowe. Pająki składały się z łańcuchów naprzemiennie przekładanych 2,5 centymetrową słomą i trzema płatkami bibuły. Zakończone kulą z większych płatków bibuły. Forma przypomina kształt kościelnego dzwonu. Bardziej skomplikowane są pająki ostrosłupowe wykonane ze słomy i kwiatów z bibuły. Na Pałukach występują również pająki ostrosłupowe w kształcie walca, kule tworzone przez pięcioboczne stożki łączone wierzchołkami do środka, a także gwiazdy wykonane z kombinacji ostrosłupów stykających się odpowiednimi bokami, podstawami i wierzchołkami. Pająki miały funkcję magiczno-obrzędową, która z czasem przekształciła się w estetyczną.
Do innych form zdobnictwa pałuckiego należą bukiety żniwne wykonane z kłosów zbóż, upiększone płatkami kwiatów z bibuły, zakończone trójkątnym listkiem.

Autor tekstu: M. Bołka
Zdjęcia: A. Peszka