Wczytywanie

Kategoria: Polskie tradycje i obrzędy

(163)

Zielone Świątki w polskiej tradycji ludowej

Zielone Świątki to ludowa nazwa kościelnego święta Zesłania Ducha Świętego, obchodzonego pięćdziesiąt dni po zmartwychwstaniu Chrystusa. W tradycji ludowej to okres kończący cykl świąt wiosennych i rozpoczynający lato, a także pora pradawnych obrzędów agrarnych, pasterskich i wegetacyjnych. Jeszcze na początku XX wieku Zielone Świątki trwały trzy dni: od niedzieli do wtorku. Od zawsze świętu temu

Magia drewnianej architektury

Budownictwo drewniane z pewnością należy do najpiękniejszych elementów polskiego pejzażu kulturowego. Od lat stanowi przedmiot zainteresowania zarówno badaczy i konserwatorów zabytków, jak również miłośników rodzimego krajobrazu. Drewniane kościoły, cerkwie, dwory czy malownicze chaty wiejskie zachwyciły już niejednego konesera sztuki. Utworzenie Szlaku Architektury Drewnianej jest więc doskonałym sposobem na pokazanie piękna i ocalenie przed zapomnieniem zabytków

Dni Krzyżowe w polskiej obrzędowości religijnej

Od poniedziałku do środy, przed uroczystością Wniebowstąpienia Pańskiego obchodzone są Dni Krzyżowe. To dni błagalnej modlitwy o urodzaj i zachowanie od klęsk żywiołowych. Od wieków w trosce o dobre plony rolnicy wykorzystywali nie tylko posiadaną wiedzę niezbędną do uprawiania roli, przekazywaną z pokolenia na pokolenie, ale prace w gospodarstwie i w polu łączono również z modlitwą

Patronalne Święto Rolników w dzień św. Izydora

15 maja wspominamy św. Izydora – patrona rolników. Z tej okazji wszystkim rolnikom składamy najserdeczniejsze życzenia – aby tak kapryśna o tej porze roku pogoda nie zniweczyła ich wysiłków, plony były wysokie, a ich ciężka i potrzebna praca była doceniana i odpowiednio wynagradzana. Dziękujemy, że jesteście, dbacie o to, aby nie zabrakło nam jedzenia, kultywujecie

Felicja Curyłowa – prekursorka malowania chat w Zalipiu

Trudno dziś sobie wyobrazić Zalipie bez Felicji Curyłowej. Ta niezwykła twórczyni ludowa była integralną częścią tej miejscowości, motorem napędowym wielu podejmowanych tu inicjatyw, propagatorką zdobienia chat i podtrzymywania tradycji ludowych. Jej życiową pasją było malowanie, a malowała niemal na wszystkim – na ścianach budynków, meblach, papierze czy dywanach. Wykonała nawet kilkadziesiąt flizów ceramicznych, którymi kazała

1 gram radu w darze dla Marii Skłodowskiej-Curie… to już 100 lat!

W maju 2021 mija okrągła, 100. Rocznica podróży Marii Skłodowskiej-Curie do Stanów Zjednoczonych, której głównym celem było przyjęcie daru w postaci jednego grama radu. Jak już niejednokrotnie pisaliśmy, dla Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi postać Marii jest niezwykle ważna i bliska zarazem, bowiem właśnie w budynku, w którym obecnie znajduje się siedziba Instytutu (wówczas

O Reymoncie i „Chłopach” w rocznicę urodzin noblisty

7 maja 1867 roku jeden z najwybitniejszych i najważniejszych pisarzy w dziejach literatury polskiej Władysław Reymont obchodziłby 154. urodziny. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za powieść „Chłopi”, epopeję życia polskiej wsi z przełomu XIX i XX wieku, która jest niezgłębioną skarbnicą wiedzy dotyczącej ludowych obrzędów, tradycji i zwyczajów rozpowszechnionych na polskiej wsi. Życie Reymonta nie

„Majówki” przy wiejskich kapliczkach

Kapliczki i krzyże przydrożne są nieodłącznym elementem krajobrazu kulturowego polskiej wsi. Są znakiem przynależności religijnej, miejscem spotkań wiernych, przypominają o historii i ludzkich tragediach. Dziś nieco rzadziej niż kiedyś spotykają się przy nich mieszkańcy na wieczornych nabożeństwach majowych. W kulturze tradycyjnej kapliczki i krzyże przydrożne były ważnym elementem krajobrazu polskiej wsi. Miały znaczenie topograficzne, zazwyczaj stały

„W maju ślub, szybki grób” czyli kilka słów o przesądach ślubnych

 Maj to chyba najpiękniejszy miesiąc w naszej szerokości geograficznej. Wszystko rozkwita, wybucha zielenią i kolorami. Nazywany jest miesiącem zakochanych i choćby z tego powodu trudno wyobrazić sobie lepszy czas na ślub, a jednak pod tym względem, miesiąc ten cieszy się opinią wielkiego pechowca. Przesądy i przysłowia nie tylko w naszym języku – odradzają zmianę stanu

Święci patroni w życiu mieszkańców wsi polskiej (obchody majowe)

Postaci chrześcijańskich świętych odgrywały znaczącą rolę w życiu mieszkańców wsi polskiej. W dni, w których byli czczeni wyznaczały terminy rozpoczęcia lub zakończenia prac polowych i gospodarskich. Uważano ich za pośredników pomiędzy światem ludzkim a boskim w ważnych sprawach, jak obrona przed klęskami żywiołowymi i zarazami. Powierzano im również codzienne troski i zmartwienia. Byli stawiani za

Polskie tańce narodowe częścią naszej kultury

Polskie tańce narodowe wywodzą się z kultury ludowej, ale w trakcie swego rozwoju historycznego tak się zmieniały, że obecnie niewiele mają wspólnego ze swoimi wiejskimi pierwowzorami. Zachowały jednak cechy charakterystyczne dla regionu, z którego się wywodzą. Pierwsze informacje o ich istnieniu zawarte w zachowanych nutach, pamiętnikach, kronikach sięgają wieku XV, a nawet wcześniej. Jednak nieznaczny

„Na świętego Marka późny owies, ranna tatarka”

Po świętym Wojciechu i św. Jerzym czas na wspomnienie świętego Marka, które przypada 25 kwietnia. O wstawiennictwo zwracają się do niego pisarze, notariusze, murarze i szklarze. W kulturze ludowej św. Marek uważany jest za patrona wiosennych zasiewów. I w tym kontekście będziemy wspominać tego świętego, autora drugiej Ewangelii, w której zawarty jest zwięzły opis nauczania

My Słowianie. Pradawna kultura pełna zagadek, czarów i obrzędów

14 kwietnia przypada polskie święto państwowe, poświęcone upamiętnieniu chrztu Polski datowanego na 14 kwietnia 966 r. Przyjęcie chrztu przez księcia Polan Mieszka I zapoczątkowało proces chrystianizacji ziem polskich. Niekiedy uważa się go również za symboliczne wydarzenie, które było początkiem państwa polskiego i polskiego Kościoła katolickiego. Wydarzenie to spowodowało, że Polska trafiła do nowej przestrzeni kulturowej,

Tradycje polskiej radiofonii. Rola radia w życiu społeczności wiejskiej

11 kwietnia obchodziliśmy w Polsce Dzień Radia, święto upamiętniające wydanie w 1923 r. przez Stowarzyszenie Radiotechników Polskich (SRP) dokumentu „Opinia zarządu SRP w sprawie wytycznych do ustawy radiotelegraficznej”. Było to bardzo ważne posunięcie w rozwoju polskiej radiofonii, jednak na pierwszą próbną audycję radiową trzeba było poczekać jeszcze dwa lata. Datę jej nadania - 1 lutego

O najstarszym drewnianym dworze ziemiańskim w Polsce

Już wkrótce rozpoczniemy nowy cykl tematyczny o Historii rodów i majątków ziemiańskich. Jako preludium tego wydarzenia publikujemy ciekawy materiał o najstarszym zachowanym do dziś drewnianym obiekcie architektury świeckiej w Polsce, jakim jest dwór w Goszycach, usytuowany na terenie gminy Kocmyrzów-Luborzyca, w woj. małopolskim. Jego budowa, w zachowanych po dzień dzisiejszy przekazach ustnych, łączona jest z osobą

Palenie Judasza – dawny zwyczaj związany z Wielkim Tygodniem

Jeszcze na przełomie XIX i XX wieku na terenie Polski centralnej i południowej w Wielką Środę lub w Wielki Czwartek, powszechny był zwyczaj niszczenia, wieszania, palenia Judasza, zdrajcy, który sprzedał Jezusa za trzydzieści srebrników. Zwyczaj palenia Judasza odnotowali prawie wszyscy pamiętnikarze i ludoznawcy ubiegłego wieku. Zygmunt Gloger pisał między innymi: „W niektórych okolicach w Wielki Czwartek

Prima aprilis, bo się pomylisz…

1 kwietnia - prima aprilis – dzień żartów i psot był znany już w średniowieczu. W Polsce szlacheckiej tego dnia żadna panna nie uszła żartom ze strony kawalerów, a i poważne persony padały ofiarą niewybrednych żartów. „W prima aprilis się omylisz, gdzie postąpisz, gdzie się schylisz” Prima aprilis prawdopodobnie nawiązuje do dawnych starorzymskich praktyk. Niektórzy uważają, że

Wielkanocne święcenie pokarmów – historia i współczesność

Wiklinowy koszyczek wypełniony po brzegi produktami spożywczymi, ozdobiony zielonymi gałązkami i przykryty białą serwetką – dla większości z nas to główny symbol świąt Wielkiej Nocy. Zwyczaj święcenia pokarmów ma bardzo długą tradycję, sięgającą początków chrześcijaństwa na naszych ziemiach. Jednak nie zawsze odbywało się to w taki sposób jak teraz – przez wieki zmieniało się zarówno

Raz w roku, około Wielkanocy…

Wielkanoc, dawniej zwana Paschą to najstarsze, najwcześniej ustanowione i największe święto chrześcijańskie, obchodzone już w II w. n.e. na pamiątkę Męki, Śmierci oraz Zmartwychwstania Chrystusa (jest też Świętem Życia i Wiosennej Odnowy). O ile Boże Narodzenie zawsze przypada 25 grudnia, to z datą Wielkanocy nie jest tak prosto, ponieważ to święto ruchome, obchodzone między 22

„Na Zwiastowanie bocian na gnieździe stanie” – tradycje ludowe związane z początkiem wiosny

Przypadające na dzień 25 marca święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny ustanowione zostało w V wieku. Do czasów średniowiecza (również pod nazwą Wcielenie Boga) rozpoczynało rok liturgiczny. W tradycji ludowej święto to wyznaczało początek wiosny. W polskich wierzeniach ludowych i religijnych Matka Boska, której anioł zwiastował macierzyństwo była czczona jako patronka budzącego się na wiosnę życia. Przypadająca

pl_PLPolish